Juli 2018 -Dit is een luchtfoto, gemaakt boven boerderij Rietveld 9. Een prachtig plekje, waar Nop en Michele wonen. Nop was in een vorig leven ontwerper van stuntvliegers en van vliegers met camerasystemen voor luchtfotografie. De foto, die u hierboven ziet is dan ook gemaakt met een camera, bevestigd aan een vlieger.
Nogmaals Rietveld 9, maar dan ruim zestig jaar geleden. Deze luchtfoto – vanuit een iets andere hoek genomen – is gemaakt vanuit een vliegtuigje. De boerderij van de familie Van de Lip, in 1890 gebouwd, was toen nog volop in bedrijf.
Roeibotenverhuur C. Pouw; met een klein café.
Mei 2018 – Het was het favoriete uitje waar veel kinderen van Alphen aan den Rijn naar uitkeken: Roeien naar de speeltuin. We hebben het over de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Aan het woord is Jan de Groot; hij reageerde op de website.
Als kind maakte hij dit uitje meerdere malen met de Alphense speeltuinvere- niging Vreugdeoord: “Met de fiets gingen we het Rietveldse pad af naar roeibotenverhuur C. Pouw op nummer 17. Daar namen we de roeiboot over het Rietveld naar de speeltuin van Klein Giethoorn in Hazerswoude. En veel andere kinderen uit Alphen deden dit net zo.” Hij herinnert zich vooral nog de glijbaan, ‘waar je van af gleed op een matje’ en de kabelbaan. “Het was een simpel vermaak, maar voor ons in die tijd toch heel bijzonder”. Ook ging hij een keer het hele eind op de fiets naar Klein Giethoorn en wel met de Christelijke jongerenvereniging. ”Maar dan moest je wel flink omrijden (Compierekade, Loete, Voorweg), omdat het gebied nog niet ontsloten was.” Toen er eenmaal wegen waren aangelegd – vanaf 1964 – hield de roeibotenverhuur van Pouw op te bestaan. Het oude huisje (1837) waarin ook een klein café was opgenomen, verdween en werd vervangen door nieuwbouw. Sinds enkele jaren worden aan het eind van het Rietveldsepad in Alphen roeiboten verhuurd door boerderij Lena’s hoeve.
Alphense kinderen bij Klein Giethoorn (1961). In het midden het zusje van Jan de Groot, Marijke.
April 2018 – Een van de reacties op deze website kwam van de familie Arie en Agaath de Kort. Zij wezen mij erop dat in het gedicht op deze website – te beluisteren onder de titel Drama 1898 – gesproken wordt van de familie Kortman.
“Maar dit moet familie de Kort zijn. Mina hoorde bij onze familie de Kort. Later zijn er in onze familie nog kinderen vernoemd naar deze Mina. Wij wonen aan de Burg. Smitweg en hebben er een kwekerij tot aan de Rietveldse vaart.”
Met dit gegeven ben ik naar het Historisch Museum in Hazerswoude-dorp gestapt. Zij bleken ruim gedocumenteerd te zijn over het drama:
Over het gedicht: Dit is van de hand van Arie Dekker. Hij had een boekenwinkeltje aan de Dorpsstraat en gaf ook fraaie ansichtkaarten uit van Hazerswoude. Van zijn gedicht “Waar gebeurd te Hazerswoude” zijn meerdere versies in omloop. Maar in de versies die ik gezien heb spreekt hij van Kortman. Ik vermoed dan ook dat dit een dichterlijke vrijheid is die hij genomen heeft. Misschien lag het voorval nog te gevoelig of paste de naam Kortman beter in het gedicht.
Over het drama zelf: Mina en Marie, 18 en 19 jaar oud, waren twee hartsvriendinnen. Mina was de dochter van Arie de Kort en Hermina van der Lee; de familie was woonachtig op de boerderij Dorpsstraat 31. Vriendin Maria (Marijtje) was wees. Haar ouders Cornelis Groen en Antje van der Vis stierven toen zij nog maar 1 jaar was. Zij en haar 6 broers en zussen werden sindsdien verzorgd door een kinderloze oom en tante.
De Dorpsstraat omstreeks 1920. Rechts het pand van graanhandelaar W.Zintel. Daarnaast de boerderij van Arie en Hermina de Kort
Op zondagmiddag 9 oktober 1898 besloten Mina en Marie een wandeling te gaan maken. Volgens de toenmalige krant “de Rijnbode” hadden ze gezegd naar Boskoop te gaan. In werkelijkheid gingen ze ‘via binnenpaden naar Alfen, waar ze vertoefden tot reeds de avond gevallen was’. Op de terugweg gingen zij opnieuw binnendoor. Bij de Rietveldse molen aangekomen raakten zij te water, dat (volgens het gedicht) met ”drijfvuil, kroos en wier” was bedekt. De meisjes verdronken.
Toen zij die avond niet naar huis teruggekeerd waren, brak de paniek uit. De radeloze families startten tezamen met andere dorpelingen een zoektocht, die ‘den ganschen nacht’ aanhield. Echter, zonder resultaat.
Maandagochtend 10 oktober werden de levenloze lichamen van de meisjes ontdekt door een schipper die met een vol geladen schuit door de Rietveldse sluis wilde gaan. Hij meldde zijn gruwelijke vondst aan de molenaar, waarna zij samen de lijken uit het water haalden.
De verslagenheid bij de families was enorm. Maar niet alleen bij hen. Het hele dorp leefde mee. Drie dagen later, op donderdag, vond de teraardebestelling plaats in het bijzijn van ‘een grote volksmenigte uit het dorp en naburige gemeenten’. Mina en Marie werden bijgezet in één graf, op de toenmalige begraafplaats achter de Ned. Hervormde Kerk.
12 maart 2018 – De ondergaande zon werpt een gouden gloed over het Rietveld
3 maart 2018 – Uiteindelijk sloeg de winter toch nog flink toe. Hoewel ijsvorming belemmerd werd door de krachtige wind kon er uiteindelijk toch geschaatst worden, zij het op beperkte schaal.
Op een enkele plek werd er tussen de wakken geschaatst…….
…..maar meestal heerste de absolute rust.
3 maart 2018 – De afgelopen week verscheen onderstaand artikel in de Groene Hartkoerier.
27 februari 2018 – De publicatie van de website vaardorphetrietveld.nl heeft geleid tot een stroom positieve reacties. In sommige daarvan worden jeugdherinneringen opgehaald. Zoals in de reactie van Ineke Streng. Zij is geboren aan de Voorweg en woont momenteel met haar Peter in Hongarije. Ineke zette het volgende op de mail:
Ik heb net uitgebreid de site van het vaardorp Rietveld zitten kijken, wat is ie mooi geworden en uitgebreid! Top gedaan, wat een werk. Chapeau.
De helft van de tijd zat ik met een brok in mijn keel: Ik heb hier veel jeugdherinneringen liggen. Hartstikke goed initiatief, laten we hopen dat het Rietveld als buurtschap blijft bestaan. Een website met de nadruk op de bijzonderheid van dit gebied, zal hier zeker toe bijdragen. Want het onder de aandacht brengen is zo belangrijk!
Ik heb vroeger veel in de speeltuin gezeten van Klein Giethoorn. Ik herinner mij nog dat het altijd een beetje opletten was. Officieel was ‘consumptie verplicht’, maar ja, niemand had geld bij zich natuurlijk. Dus een beetje spannend was het wel. Vooral die waterbaan, die was geweldig. Als je moe werd dan kwam je wel eens in het water terecht, had je niet genoeg afgezet. Er was ook een glijbaan, van een soort graniet of zo. De glijbaan was best wel stijl, dus dat ging goed hard. Ze hadden van die oude vergane matten waar je dan op kon zitten om naar beneden te glijden. Die waren van kokosvezels. Dat was in de zomer niet zo fijn met die blote benen.
En ja, dat schaatsen natuurlijk, wat was dat heerlijk daar! Het zijn echt prachtige foto’s. Zeker nu ik in Hongarije woon, lijkt het zo lang geleden en word ik er helemaal emotioneel van. Ik was veel buiten in de polder. Op de hoek van de Burg. Smitweg met de Voorweg stond vroeger een gemaal. Daar woonde de fam. Straathof in mijn jeugd, dat was een groot gezin. Met hen liepen we altijd buiten. Mooi was dat. Knoeien aan de waterkant, koeien proberen te aaien. Dat gemaal was ook wel bijzonder. Dat stond midden in hun huis, met de rest van de kamers eromheen.
Speeltuin Klein Giethoorn (foto van voor 1950)
11 februari 2018 – Eindelijk was het dan zover en kregen we een beetje winter in de afgelopen week. Natuurlijk hoort daar een plaatje bij. Deze foto is gemaakt door een van de bewoners van het Rietveld, Michele Velthuizen.
De zwaan en het ijs
8 februari 2018 – Nadat de Rietveldbewoners ernaar gekeken hadden en er nog enkele kleine wijzigingen nodig waren ging de website op 1 februari 2018 on line. Natuurlijk had ik zelf een verzendlijst. Maar nadat de website eenmaal op facebook terecht was gekomen ging het hard: Binnen een week hadden 2200 personen de site bezocht!
En al snel begonnen ook reacties binnen te druppelen. Alleen maar positieve reacties, vooral van herkenning en trots. En van dankbaarheid ook omdat de geschiedenis van ‘een uniek gebied’ is vastgelegd. Je kunt hier maar een conclusie uit trekken: het Rietveld ‘leeft’ bij velen. Eén reactie wil ik graag plaatsen, vooral vanwege de sfeer van vroeger, die eruit naar voren kwam:
Gisteren werd ik door mijn zus gewezen op de site over het Rietveld. Prachtig gedaan. Het roept veel herinneringen in mij op en nostalgische gevoelens borrelen bij me naar boven. Veel moois te zien, o.a. de mooie pentekening van het huisje Rietveld 11. Ruim 60 jaar geleden heb ik daar regelmatig in gelogeerd. Mijn oma woonde er toen. Wassen in het slootwater vanuit het boenhok. ‘s Morgens wakker worden van de fluitende vogels en de boeren in roeiboten waarvan de spanen bij ieder slag een piepend geluid maakten. De stilte in de avonduren “hoor” ik nog steeds.
Ik heb weer zin om nog eens terug te gaan. Ik las dat er voldoende mogelijkheden zijn om te overnachten.
Dank voor dit initiatief! Getekend: Cees Stolwijk uit Amersfoort.
Ook enkele organisaties reageerden al snel: Het Boomkwekerijmuseum uit Boskoop; het Historisch Museum Hazerswoude en de Rijnlandse molenstichting (o.a. dank voor toezending en complimenten) en de gemeente Alphen aan den Rijn: ‘kennis genomen en met genoegen de website bekeken’. En: ‘het Rietveld is een bijzonder stukje cultuur-historisch landschap binnen onze gemeente’.
